100 vragen over mediation

 Lees hieronder 100 vragen over Mediation

Copyright

© 2013 Lambert Boot | BBBConsult

Alle rechten voorbehouden.

© Omslag cartoon Fokke en Sukke: Reid, Geleijnse & van Tol, Soest.

 

1. Wat is Mediation?

 

Enkele definities:

Mediation is een gestructureerde procedure, ongeacht de benaming, waarin twee of meer partijen bij een geschil zelf pogen om op vrijwillige basis met behulp van een bemiddelaar/mediator dit geschil te schikken.[a]

 

Mediation is een vorm van bemiddeling in conflicten, waarbij een neutrale bemiddelingsdeskundige, de mediator, de communicatie en onderhandelingen tussen partijen begeleidt om vanuit hun werkelijke belangen tot een gezamenlijk gedragen en voor ieder van hen optimale besluitvorming te komen.[b]

 

Mediation is een vorm van conflictoplossing, waarbij de partijen door een neutrale derde (de mediator) gefaciliteerd worden zelf naar oplossingen te zoeken voor de kwesties die hen verdeeld houden.[c]

 

Mediation is defined as a process where two or more parties appoint a third-party neutral (´Mediator´) to help them in a non-binding dialog to resolve a dispute and/or to conclude the terms of an agreement. [d]

 

Bovenstaande definities geven duidelijk een aantal kernpunten van Mediation weer:

Het is een methode waarmee partijen hun conflict, meningsverschil of probleem zelf op willen lossen, of in elk geval bij het vinden en of beoordelen van die oplossing betrokken willen zijn.

Partijen zoeken daarbij hulp van een neutrale deskundige die hen daarbij begeleidt.

Partijen besluiten zelf of zij voor Mediation kiezen en of zij met een bepaalde oplossing wensen in te stemmen.

De begeleiding van de mediator kan bijvoorbeeld gericht zijn op het ombuigen van een destructieve naar een constructieve manier van communiceren van partijen, maar ook op het zichtbaar maken van de belangen van partijen en het creatief zoeken naar oplossingen waarbij zoveel mogelijk aan die wederzijdse belangen van partijen tegemoet wordt gekomen.

 

2. Is Mediation hetzelfde als bemiddeling?

In de betekenis van conflictbemiddeling is bemiddeling een veel gebruikt synoniem voor Mediation.

 

3. Kan iedereen zich zomaar mediator noemen in Nederland?

Het beroep van de mediator is in Nederland een vrij beroep, zodat in principe iedereen zich mediator mag noemen. De afgelopen twintig jaar is echter met name door het Nederlands Mediation Instituut (NMI) hard gewerkt om het beroep te professionaliseren. De meeste  mediators in ons land hebben dan ook een NMI-erkende opleiding genoten en voldoen doorgaans aan eisen van permanente educatie. NMI-registermediators moeten ook een minimum aantal mediations per jaar uitvoeren en worden periodiek onderworpen aan peer review. Inmiddels zijn er overigens meerdere organisaties actief die eisen stellen aan bij hen de aangesloten mediators. De door deze organisaties  gebruikte titels als NMI-registermediator, ADR Full certified Mediator of bijvoorbeeld vFAS advocaat-scheidingsbemiddelaar, zijn wel beschermd en mogen alleen worden gevoerd zolang door de betreffende mediators aan de geldende eisen wordt voldaan.

 

Als uitvloeisel van de Europese mediationrichtlijn, zijn in Nederland in 2013 concept wetsvoorstellen gepresenteerd voor een wettelijke verankering van Mediation.  Doel van deze voorstellen is Mediation te bevorderen als alternatieve vorm van geschiloplossing. Ook is een wettelijke register van mediators voorzien, dat naar verwachting sterk zal lijken op het bestaande NMI en ADR register van mediators.

In Nederland is niet gekozen voor het wettelijk verankeren van het beroep van de mediator zoals dat geldt voor de advocaat en bijvoorbeeld de notaris. Het blijft dus een vrij beroep, waarbij het gebruik van bepaalde titels wel beschermd is.

Bij het verschijnen van deze vragenlijst waren de genoemde wetsvoorstellen net ter consultatie voorgelegd aan de diverse beroepsorganisaties en verenigingen van mediators en andere belangstellenden.

 

4. Bestaan er erkende opleidingen voor mediators?

Vrijwel alle mediators in Nederland hebben een NMI-geaccrediteerde opleiding gevolgd . Al vroeg in de ontwikkeling van Mediation in Nederland heeft het onafhankelijke NMI (Nederlands Mediation Instituut)[e] de accreditatie ingevoerd voor het erkennen van mediatorsopleidingen. In aanvulling op een geaccrediteerde opleiding kunnen mediators een vaardigheidstoets in de vorm van een assessment en een kennistoets laten afnemen. Wie aan alle NMI-eisen voldoet en blijft voldoen, mag de titel NMI-registermediator voeren. ADR kent in samenwerking met Lloyds ook een register met mediators die aan redelijk vergelijkbare eisen moeten voldoen. Het ADR kent een vorm van persoonscertificering o.a. ook voor mediators en zij mogen de titel ADR Full Certified Mediator gebruiken.

 

Binnen de beroepsgroep van mediators bestaat sinds jaar en dag veel discussie over de kwaliteit van de mediator en hoe die kwaliteit het beste kan worden gemeten of getoetst en of dat een eenmalige of periodieke toetsing moet zijn.  Bij de ontwikkeling van elk nieuw beroep ontstaat na enige tijd het streven om kwaliteitseisen te stellen dan wel deze eisen verder op te schroeven. Dat gebeurt met twee verschillende argumenten: ´om het kaf van het koren te scheiden´, zodat de markt weet waaraan een gekwalificeerde mediator moet voldoen en deze dus ook aan te herkennen is. Een tweede meer commercieel argument ligt in het opwerpen van drempels, waarmee de toegang van teveel nieuwe mediators tot de markt wordt beperkt. Bij dit tweede argument speelt een rol dat Nederland al een aantal jaren een aanbodmarkt van mediators kent. Dat wil zeggen dat het aanbod aan mediators beduidend groter is dan de vraag naar mediators.

 

De initiatiefnemer van eerder genoemde wetsvoorstellen, Ard van der Scheur, lid van de Tweede Kamer voor de VVD, is van mening dat er in een groot aantal sectoren bij een variëteit aan conflicten een grote potentiële markt ligt, waar Mediation met succes kan worden toegepast. Daarbij speelt het hoge slagingspercentage van mediations ook een belangrijke rol.  Het gemiddeld slagingspercentage ligt in de orde van 60%, waarbij door partijen zelf gekozen Mediations hoger scoren (tussen 70 en 80%) dan mediations na doorverwijzing van rechters of overheden (circa 50%).  Dat slagingspercentage is met name lager omdat een deel van de partijen na doorverwijzing wel aan Mediation deelnemen, maar daar zelfstandig in eerste instantie -om uiteenlopende redenen – zelf niet voor heeft gekozen.

 

5. Wie is verantwoordelijk voor de erkenning (accreditatie) van opleidingen voor mediators?

 

Tot nu toe ligt de verantwoordelijkheid voor accreditatie van opleidingen voor mediators bij het NMI (Nederlands Mediation Instituut). Nederland kent verder ook een Vereniging Opleiders in Mediation (VOM).

Met de komst van een wettelijk register kan de huidige taakverdeling mogelijk wijzigen. De overheid wenst zelf namelijk eisen te stellen aan de mediators die in dit wettelijke register worden opgenomen. Uitsluitend deze registermediators mogen straks optreden als mediator  na doorverwijzing vanuit overheden en publieke diensten. Mediators die op dit moment  actief zijn met mediations via genoemde doorverwijzing, moeten ook nu al aan een aantal (extra) eisen voldoen.

 

6. Hoe is Mediation in Nederland ontstaan?

 

In Nederland is Mediation in de jaren negentig van de vorige eeuw opgekomen. Daar zijn verschillende redenen voor te noemen. Steeds meer mensen zijn in staat en bereid zelf een actieve rol te spelen in het oplossen van hun conflicten en accepteren minder dan voorheen een externe autoriteit die voor hen een knoop doorhakt. Mediation wordt ook gezien als een manier om het juridiseren van conflicten tegen te gaan. Lang niet alle conflicten zijn met een juridische uitspraak op te lossen en het is dan ook niet logisch om al die conflicten aan een rechter voor te leggen die vervolgens op basis van wet- en regelgeving een oordeel moet vellen. Ook de beperkte capaciteit van de rechtelijke macht speelt hierbij een rol. In de Verenigde Staten is Mediation als vorm van Alternative Dispute Resolution (alternatieve geschiloplossing) al veel eerder in opkomst geraakt en in de jaren negentig van de vorige eeuw naar Europa overgewaaid.

 

Mediation is echter ook weer niet zo nieuw als op het eerste gezicht lijkt. Al in de middeleeuwen werd een soort Mediation toegepast door arbitrateurs. In die tijd werden veel conflicten in de dorpsherberg besproken en opgelost. Wie niet aan een oplossing wilde meewerken, werd de toegang tot de herberg ontzegd, waarmee de arbitrateurs van dienst een flinke stok achter de deur hadden om partijen aan tafel te krijgen.  Arbitrateurs waren mannen met aanzien die, zoals toen werd omschreven, ´by wille en begeerte van twistelingen gekozen werden om haar zaak te bemiddelen en haar alsoo van malkander te scheyden´.[f]

 

7. Welke spelregels gelden bij Mediation?

 

De mediator en de betrokken partijen sluiten vooraf een Mediation- of bemiddelingsovereenkomst met daarin de volgende belangrijke spelregels:

 

Vrijwilligheid

Partijen nemen vrijwillig deel aan Mediation.

Partijen zijn vrij om de Mediation op elk moment te beëindigen ook zonder opgaaf van redenen.

Inspanningsverplichting

Partijen spannen zich in en doen actief voorstellen om het conflict op te lossen.

Voorstellen zijn pas bindend zodra partijen een overeenkomst met een oplossing hebben getekend.

Bij voorkeur voldoende mandaat van partijen

Partijen hebben bij voorkeur mandaat om besluiten te kunnen nemen zonder last of ruggespraak, dus zonder dat zij met derden buiten de Mediation moeten afstemmen om te kunnen of mogen besluiten.

Neutraliteit en onafhankelijkheid van de mediator

De mediator en partijen beoordelen vooraf (maar ook tijdens het verloop van de Mediation) of de mediator relaties of contacten heeft of heeft gehad welke de vereiste neutraliteit en onafhankelijkheid van de mediator in de weg kunnen staan. Ook elke schijn van belangenverstrengeling dient vermeden te worden.

De onafhankelijkheid en neutraliteit van de mediator vraagt ook om een beloning die niet afhankelijk is van de uitkomst van de Mediation.

Vertrouwelijkheid

Alle informatie die tijdens de Mediation beschikbaar komt en niet al buiten die Mediation beschikbaar is of is gekomen, blijft vertrouwelijk en kan niet in een latere procedure bij een rechter worden gebruikt.

Geen juridische procedures

Reeds in gang gezette procedures worden gestaakt voor ten minste de duur van de Mediation en tijdens de Mediation worden geen nieuwe procedures gestart.

Verjaring wordt gestuit

In de nieuwe wetsvoorstellen is tevens opgenomen dat indien verjaring aan de orde is, deze verjaring voor de duur van de Mediation wordt gestuit. Waarschijnlijk wordt dit toegevoegd om te voorkomen dat Mediation wordt misbruikt om het conflict over een verjaringstermijn te tillen.

 

8. Hoe verloopt het mediationproces?

 

Het mediationproces[g] kan worden geschetst aan de hand van een achttal stappen:

 

1. Besluit tot Mediation

Op enig moment nemen partijen samen met de door hen gekozen mediator het definitieve besluit voor Mediation en tekenen zij de Mediation- of bemiddelingsovereenkomst met daarin de spelregels van Mediation (zie vraag 7). In deze overeenkomst wordt het conflict (vaak ook kwestie genoemd) ook zo goed mogelijk beknopt omschreven.

 

2. De mediator scheidt de inhoud van de relatie

Wanneer de gemoederen snel verhit raken of eerder al verhit zijn geraakt, besteedt de mediator eerst aandacht aan die emoties en irritaties, voordat het gesprek op de inhoud van de kwestie wordt gericht. Aandacht besteden aan die emoties en daarmee de relatie tussen partijen, levert alle betrokkenen vaak veel informatie op over welke zienswijzen partijen hebben over het conflict en het ontstaan daarvan.  Deze inzichten kunnen partijen en de mediator zeer helpen bij het vinden van een oplossing later in het traject.

 

3. De mediator zorgt voor een werkbare relatie

De mediator draagt er zorg voor dat partijen hun emoties kunnen ventileren maar vooral ook zakelijk en met wederzijds respect kunnen overleggen en onderhandelen.

 

4. De mediator zoekt met partijen naar de belangen achter hun standpunten (zie ook vraag 82 en 83).

 

5. Partijen zoeken met de mediator naar oplossingen op basis van de belangen van partijen.

Standpunten kunnen zijn ingenomen door genoegdoening, wrok of het niet nakomen van een in het verleden gemaakte zakelijk afspraak. Zo kan een grote klant met een contract om jaarlijks voor een bepaald bedrag goederen af te nemen, door de producent worden gehouden aan die afspraak. Het achterliggende belang kan zijn dat de producent in financiële problemen komt, wanneer deze grote afnemer plotseling bij een concurrent gaat inkopen. Het belang is dan het voorkomen van financiële problemen, mogelijk zelfs een faillissement. Met standpunten als: ´contract is contract en dat moet dus worden nageleefd´ en ´dit contract kan in de huidige crisis niet langer geldig zijn´, valt moeilijk te onderhandelen.  Om echter het onderliggende belang te dienen zijn vaak veel verschillende oplossingen denkbaar en daarmee is de kans ook veel groter dat met een of meer van die oplossingen ook tegemoet kan worden gekomen aan de belangen van alle betrokken partijen.

 

6. De mediator behandelt tegengestelde belangen.

Bij tegengestelde belangen die vroeg in de gesprekken bekend worden, zal de mediator doorgaans voorstellen om deze pas later te behandelen. Wanneer een aantal ( niet tegengestelde) belangen reeds zijn besproken en daar overeenstemming over is bereikt, is het veel kansrijker om ook tegengestelde belangen in het proces met succes mee te kunnen nemen.

 

7. Vergelijken van de beste oplossing met de wegloopalternatieven.

Het lijkt onlogisch dat de mediator bij een gevonden oplossing, partijen toch aanspoort even nog te kijken of een betere oplossing haalbaar kan zijn buiten de Mediation. Wanneer een wegloopalternatief (een oplossing die via een andere methode dan Mediation haalbaar wordt geacht), mogelijk beter uitpakt dan het alternatief dat op dat moment in de Mediation is bereikt, dan zal die oplossing in de Mediation waarschijnlijk niet duurzaam zijn in de praktijk. Dat kan een reden zijn om in de Mediation gezamenlijk alsnog naar een betere oplossing te zoeken, of de Mediation te stoppen en via een andere methode tot een betere oplossing proberen te komen.

 

8. Besluit en vastlegging van dat besluit

Tot slot besluiten partijen of zij wel of niet willen instemmen met de best haalbare oplossing in de Mediation en legt de mediator dat besluit vervolgens vast in een vaststellingsovereenkomst (vraag 62 t/m 68). Of de Mediation nu wel of niet tot een oplossing leidt, de overeengekomen vertrouwelijkheid (vraag 16) blijft ook na beëindiging van de Mediation bestaan.

 

9. Leidt Mediation altijd tot een compromis als er een oplossing wordt gevonden?

Een vaak gehoorde aarzeling om voor Mediation te kiezen bij een conflict is het idee dat altijd naar een compromis moet worden gezocht en dat beide partijen dus altijd water in de wijn moeten doen. De basisregel is dat elke partij die methode van conflictoplossing kiest, waarmee hij of zij het beste resultaat verwacht te bereiken. Een keuze voor de gang naar de rechter, arbitrage of bindend advies, betekent dat een derde partij een bindende uitspraak doet. Dat leidt nogal eens tot winnaars en verliezers en soms zelfs uitsluitend verliezers. Ook kan een minder gunstige uitspraak definitief het einde van de relatie tussen partijen betekenen. Wanneer partijen die relatie juist wensen te herstellen of te continueren, kan Mediation een betere aanvliegroute zijn omdat dan aandacht kan worden besteed  aan die relatie en aan het gezamenlijk oplossen van het probleem tussen de betrokken partijen. Zie ook de vragen 20 en 21. Vaak zal het resultaat een compromis zijn en dat kan een prima resultaat zijn, zeker wanneer geen van beide partijen verwacht dat zij via de rechter in het gelijk worden gesteld, of dat het conflict juridisch niet kan worden opgelost. Kan de relatie worden hersteld in een Mediation, dan ontstaat vaak ook weer ruimte om nieuwe zakelijke afspraken te maken. Het resultaat gaat dan veel verder dan uitsluitend het bereikte compromis over de voorgelegde kwestie.

10. Waarom zou ik een compromis sluiten als ik vind dat ik gelijk heb?

 

Belangrijk is de vraag of in wet- en regelgeving, een contract of maatschapovereenkomst of bijvoorbeeld in statuten van een vennootschap, zaken zodanig geregeld zijn dat een partij daarmee zijn of haar gelijk kan krijgen. Is dat niet het geval, of is niets geregeld voor de specifieke situatie die is ontstaan, dan kan Mediation een goed alternatief zijn, omdat partijen samen met een mediator kunnen gaan zoeken naar een oplossing die zoveel mogelijk tegemoet komt aan de belangen van alle betrokken partijen.

 

11. Waarom moet ik bij het begin van een Mediation een Mediation- of bemiddelingsovereenkomst tekenen?

 

Partijen en de mediator tekenen een Mediation- of bemiddelingsovereenkomst vanwege de daarin opgenomen spelregels (vraag 7). Werken conform die spelregels bepaalt in grote mate de kans op een succesvolle afloop.

 

12. Waarom is vrijwillige deelname bij Mediation belangrijk?

 

Partijautonomie is een belangrijk kenmerk van Mediation. Hiermee wordt bedoeld  vrijwilligheid van deelname maar ook de vrijheid om een Mediation op elk moment te staken en de vrijheid om wel of niet in te stemmen met een oplossing die op tafel is gelegd. Deze partijautonomie is belangrijk omdat daarmee de drempel wordt verlaagd voor partijen om met elkaar aan tafel te gaan en ook om in alle vrijheid verschillende oplossingsrichtingen en concrete oplossingen te creëren en te beoordelen, zonder dat die onmiddellijk bindend zijn voor partijen(zie ook vraag 77).

 

13. Klopt het dat ik op elk moment met een Mediation mag stoppen zonder opgaaf van reden?

 

Ja dat is juist en wordt toegelicht bij vraag 12.

 

14. Waarom moet een mediator altijd neutraal en onafhankelijk zijn?

 

Een mediator dient partijen te helpen om samen tot een oplossing te komen. De mediator is neutraal en doet dus geen uitspraak over de voorliggende kwestie, geeft dus niemand gelijk of ongelijk met een ingenomen standpunt of een gestelde eis en geeft ook geen oordeel over de mogelijke kansen bij een eventuele procedure bij een rechter. Afhankelijk van de rolopvatting van de mediator faciliteert deze het proces waarbij partijen zoveel mogelijk zelf hun probleem oplossen, of denkt ook de mediator zelf creatief mee in oplossingen en stelt de mediator ook al zijn of haar kennis en ervaring aan partijen ter beschikking.  Wanneer een mediator zich niet neutraal opstelt, dan kan een partij de indruk krijgen dat de mediator het proces beïnvloedt ten gunste van de andere partij.

De mediator moet ook onafhankelijk kunnen optreden en daarvoor is vereist dat deze geen banden heeft of eerder heeft gehad met partijen of relaties van partijen en ook mag de beloning van de mediator niet afhankelijk zijn van de eventuele uitkomst van de Mediation.

 

15. Waarom mag een mediator niet zeggen dat ik gelijk heb, als deze met alle beschikbare feiten in een Mediation zelf ook tot die conclusie komt?

 

Mediation is niet gericht op waarheidsvinding of oordeelsvorming op basis van vast te stellen feiten. Indien een of beide partijen hun gelijk willen krijgen, omdat zij ervan overtuigd zijn dat een rechter of arbiter met de beschikbare feiten tot dezelfde conclusies moet komen, dan is Mediation niet het juiste middel om het conflict op te lossen. Juist in gevallen waar een afspraak niet of niet helder genoeg is vastgelegd en makkelijk interpretatieverschillen ontstaan, kan Mediation bij uitstek geschikt zijn om toch tot een gezamenlijk gedragen oplossing te komen.

 

16. Waarom moet alles wat in een Mediation op tafel komt vertrouwelijk blijven?

 

De spelregel van de vrouwelijkheid is bedoeld om partijen optimaal te stimuleren om vrijuit over standpunten, zienswijzen, belangen en mogelijke oplossingen te kunnen overleggen, zonder dat een bepaalde toezegging direct bindend is en zonder dat welke uitspraak dan ook later in een eventuele procedure bij een rechter tegen een partij kan worden gebruikt. Zie voor het verschil in standpunten, zienswijzen en belangen ook vraag  82 en 83.

 

17. Welke zijn de belangrijkste voordelen van Mediation?

 

Voordelen van Mediation in willekeurige volgorde:

 

Korte doorlooptijd: doorgaans is vrij snel duidelijk of een oplossing kan worden bereikt en gemiddeld vraagt een Mediation een beperkt aantal gesprekken.

Relatief lage kosten: kosten van de mediator worden door partijen gedeeld en ook bijvoorbeeld de kosten van een advocaat die de vaststellingsovereenkomst beoordeeld voor partijen.

Behandeling achter gesloten deuren: conflict wordt vertrouwelijk opgelost, de vuile was komt niet naar buiten.

Aandacht voor de relatie: mediators zijn geschoold om met emoties van partijen om te gaan en kunnen desgewenst inzetten op herstel van de relatie, of op het zo goed mogelijk ontbinden van die relatie.

Partijen kunnen maximaal invloed uitoefenen op het resultaat: omdat partijen optimaal betrokken zijn bij het vinden van een voor hen aanvaardbare oplossing, zal die oplossing in de praktijk vaak ook duurzaam zijn.

 

18. Welke zijn de nadelen van Mediation?

 

Een nadeel is dat niet de zekerheid bestaat dat een oplossing wordt bereikt. Een rechter, arbiter of bindend adviseur doet een bindende uitspraak, zodat bij deze methoden van geschiloplossing altijd een oplossing beschikbaar is, al staat dat los van de waardering die partijen voor die oplossing kunnen hebben.

Als Mediation geen oplossing oplevert, moet alsnog een alternatieve methode van geschiloplossing worden gezocht en levert de Mediation dus extra kosten op.

Er is niet altijd de zekerheid dat deelnemende partijen ook daadwerkelijk met Mediation tot een oplossing willen komen. Dit kan vooral voorkomen als een rechter of overheidsdienst doorverwijst naar Mediation en partijen daar zelf in eerste instantie bewust niet voor hebben willen kiezen.

Wanneer een Mediation mislukt, kan in een daarop volgende procedure bij een rechter geen gebruik worden gemaakt van hetgeen vertrouwelijk in de Mediation op tafel is gekomen. Het is denkbaar dat daar ook bewust misbruik van wordt gemaakt. In de mediationovereenkomst wordt doorgaans ook geen sanctie opgenomen voor het schenden van de afgesproken vertrouwelijkheid. Het is bovendien lastig om vooraf de juiste sanctie te bedingen, zodat kan worden voorkomen dat een partij calculeert of schending van vertrouwelijkheid voldoende oplevert, zelfs na aftrek van een vooraf overeengekomen (financiële) sanctie.

 

19. Zijn er ook risico´s verbonden aan Mediation?

 

Bij Mediation is nooit volledig uit te sluiten dat een partij slechts veinst deel te nemen om ook daadwerkelijk tot een oplossing te komen.

Hoewel in de praktijk niet of nauwelijks melding wordt gemaakt van dit risico, is het denkbaar dat een partij bewust vertrouwelijke informatie inbrengt om te voorkomen dat die informatie in een latere procedure bij een rechter kan worden gebruikt. Ook bestaat er het risico dat tijdens een Mediation die niet tot een oplossing leidt, informatie beschikbaar komt bij een van de partijen die daar gebruik van kan maken, zonder dat de vertrouwelijkheid aantoonbaar wordt geschonden. Dat risico bestaat vooral bij mediations waarna is doorverwezen door overheden of publieke diensten. Als de Mediation niet tot een oplossing leidt, zal de overheid of dienst een andere methode moeten kiezen waar die kennisvoorsprong (kennis die niet beschikbaar was geweest als geen Mediation was uitgeprobeerd) mogelijk een rol kan spelen.

 

20. In welke situaties is Mediation bij uitstek geschikt om een geschil op te lossen?

 

Mediation is bij uitstek geschikt wanneer de relatie tussen partijen van belang is. Dat geldt wanneer partijen hun privé of zakelijke relatie graag willen continueren en mogelijk eerst met de hulp van een mediator wensen te herstellen of wanneer partijen die relatie op een verantwoorde wijze wensen te beëindigen.

Mediation is ook geschikt in het geval dat partijen zelf actief betrokken willen zijn in het oplossen van hun gezamenlijke conflict en niet het risico willen nemen dat een derde een voor hen onbevredigende en bindende uitspraak doet.

Mediation is ook een geschikte methode voor geschillen die niet of zeer moeilijk oplosbaar zijn op basis van wet- of regelgeving, dan wel op basis van een contract dat partijen eerder met elkaar hebben gesloten, maar waarin de ontstane situatie niet of niet adequaat is voorzien.

 

21. In welke situaties is Mediation niet geschikt om conflicten op te lossen?

 

Mediation is ongeschikt als methode wanneer tenminste een van de partijen erop uit is om zijn gelijk te krijgen en dus niet bereid is om over mogelijke oplossingen te onderhandelen.

Mediation is ook ongeschikt als methode wanneer op voorhand redelijkerwijs verwacht mag worden dat een bindende uitspraak van een onafhankelijke derde een beter resultaat oplevert voor ten minste een van de partijen.

Mediation is ook minder geschikt in situaties waarin het conflict tussen partijen inmiddels te sterk is geëscaleerd en wel zodanig dat partijen niet langer meer met elkaar in overleg wensen te treden. In dergelijke situaties is pendelmediation soms nog mogelijk. Bij Pendelmediation pendelt de mediator tussen de partijen om op die wijze te verkennen hoe het conflict mogelijk kan worden opgelost en zonder dat partijen gezamenlijk met de mediator aan dezelfde tafel overleg plegen. Recent is in Nederland online-mediation geïntroduceerd. Ook deze methode kan soms bruikbaar zijn wanneer partijen niet in elkaars fysieke nabijheid kunnen of willen zijn en Mediation door hen op zich wel als een geschikte methode wordt beoordeeld.

 

22. Welke alternatieven zijn er voor Mediation?

 

Er zijn methoden van geschiloplossing waarbij partijen een neutrale derde vragen om voor hen een beslissing te nemen (bovenpartijdige geschiloplossing) en waarbij partijen een neutrale derde vragen hen te helpen bij het op gang brengen en eventueel afronden van onderhandelingen over een oplossing waar partijen zelf voor wensen te kiezen (tussenpartijdige geschiloplossing)

Voorbeelden van bovenpartijdige methodes:

Rechtspraak

Arbitrage (bindende arbitrage)

Bindend advies

Tussenpartijdige methodes:

Mediation

Factfinding

Evaluatie

Minitrage

Bij factfinding en evaluatie worden een of meer deskundige derden gevraagd een niet bindend advies uit te brengen aan partijen. Minitrage is feitelijk geen arbitrage maar is een niet-bindende methode van geschiloplossing, waarin partij-vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven hun geschil voorleggen aan een commissie. Deze commissie bestaat uit een neutrale derde en één afgevaardigde van elk der partijen.

 

23. Waarom wordt Mediation een vorm van alternatieve geschiloplossing genoemd?

 

Mediation is een alternatief voor de gangbare vormen van bovenpartijdige geschiloplossing, waarbij een neutrale derde een voor partijen bindende uitspraak doet en met name voor de gang naar de rechter. Lang niet alle conflicten zijn oplosbaar met een uitspraak die gebaseerd is op wet- en regelgeving. Dat besef en de toename van het aantal geschillen dat aan rechters wordt voorgelegd, hebben bijgedragen tot het bevorderen van Mediation. Rechters die partijen eerst doorverwijzen naar Mediation, is daar een goed voorbeeld van.

 

24. Wat is bovenpartijdige en tussenpartijdige geschiloplossing?

 

Zie vraag 22.

 

25. Zijn er verschillende soorten mediators?

 

Onafhankelijke en interne mediators:

Onafhankelijke mediators hebben geen binding met partijen of organisaties waar partijen werkzaam zijn. Interne mediators zijn werknemer bij een organisatie en hebben de taak om binnen die organisaties te helpen conflicten op te lossen. In diverse sectoren komen interne mediators voor, onder andere in het onderwijs. Zie voor interne mediators ook vraag 48 en 49.

 

Hoofd- of neventaak:

Er is op dit moment een beperkt aantal mediators die zich uitsluitend of nagenoeg uitsluitend bezig houdt met Mediation. Een veel groter aantal mediators voert mediations uit naast een of meer andere werkzaamheden of een ander beroep.

 

Achtergrond en specialisatie:

De opleiding, kennis en ervaring van mediators loopt enorm uiteen. Bovendien is de afgelopen jaren sprake van een toenemende specialisatie. In de jaren negentig van de vorige eeuw werden mediators in Nederland vooral tot generalisten opgeleid om bij vrijwel alle soorten conflicten te kunnen bemiddelen. Inmiddels zijn de meeste mediators gespecialiseerd in familierecht/echtscheiding of bijvoorbeeld arbeidsrecht (met name ontslagzaken) maar ook in bepaalde sectoren, zoals overheidsmediations, zakelijke of business mediations, waarin kennis en ervaring van de sector en van daar veel voorkomende conflicten en van het ontstaan van die conflicten steeds meer gewenst is.

 

26. Welke verschillende benaderingen worden door mediators gebruikt?

 

Er bestaan diverse benaderingswijzen , ook wel mediationstijlen genoemd, die door mediators worden toegepast. De twee hoofdzaken waarin die stijlen verschillen zijn de mate waarin de mediator directief of juist niet directief is of mag zijn en of de mediator zich op het proces richt of ook op de inhoud van de voorliggende kwestie.

De belangrijkste benaderingen zijn:

 

De faciliterende benadering (zie vraag 27)

De transformatieve benadering (zie vraag 28)

De oplossingsgerichte benadering (zie vraag 29)

De narratieve benadering (zie vraag 30)

De evaluatieve benadering (zie vraag 31)

 

De faciliterende, transformatieve en oplossingsgerichte benadering zijn sterk procesgericht en in belangrijke mate non directief richting partijen. De zelfbeschikking van partijen is een belangrijk uitgangspunt. De narratieve benadering is wat afwijkend op de twee hoofddimensies en de evaluatieve benadering kan zowel directief als non directief zijn maar is doorgaans gericht op het  proces- en op inhoudelijke aspecten van de kwestie.

 

Mediators die zich bewust beperken tot een van deze benaderingen, willen die benadering vaak ook zo zuiver mogelijk toepassen en geven dat dan ook meestal duidelijk aan in hun bedrijfsinformatie (website, brochure, publicaties etc). Veel mediators hebben zich na een aantal jaren in de praktijk een persoonlijke mix aan technieken en interventies uit die diverse stromingen eigen gemaakt.

 

27. Wat is faciliterende Mediation?

 

Faciliterende mediators respecteren de autonomie van partijen door zo weinig mogelijk directief of sturend op te treden in het begeleiden van partijen bij hun communicatie en werken uitsluitend of bij voorkeur met plenaire sessies met partijen. Zij bemoeien zich niet met de inhoud van de kwestie en doen ook geen inhoudelijke suggesties.

Deze benadering is uitstekend geschikt voor partijen die aan elkaar gewaagd zijn, zelf over voldoende inhoudelijke kennis beschikken om oplossingen voor te stellen respectievelijk te beoordelen, en die vooral begeleiding zoeken bij een efficiënte en effectieve procesgang. Faciliterende mediators zijn echter vaak ook ervaren in het omgaan met oplopende emoties bij partijen en kunnen daar soms ook directief in optreden als dat in hun ogen gerechtvaardigd is.

Nadelen van deze stroming zijn het risico dat onvoldoende directief wordt ingegrepen op het moment dat dit noodzakelijk is, bijvoorbeeld wanneer partijen onvoldoende respectvol met elkaar omgaan in de Mediation. Ook is het mogelijk dat onderliggende spanningen onvoldoende aan de oppervlakte worden gebracht, waardoor een eventuele oplossing later mogelijk minder duurzaam kan blijken te zijn. Tot slot laat de markt zien dat partijen steeds bewuster een mediator selecteren op basis van diens kennis en ervaring. Dat kan tijdens de Mediation voor partijen problemen geven, wanneer de zorgvuldig geselecteerde mediator zich in het geheel niet wenst in te laten met de inhoudelijke aspecten van de kwestie of de oplossing daarvan en zeker wanneer de mediator voor kennis of informatie doorverwijst naar een extern deskundige, terwijl partijen de mediator juist op basis van die kennis hebben geselecteerd.

 

28. Wat is transformatieve Mediation?

 

De transformatieve benadering gelooft sterk in de mogelijkheden van partijen en respecteert wellicht in nog sterkere mate de persoonlijke keuzes en opvattingen van partijen dan de aanhangers van de faciliterende stroming. Transformatieve mediators grijpen niet snel in, ook niet bij hoog oplopende  emoties omdat die nu eenmaal bij het proces horen. Partijen worden gestimuleerd om die emoties vooral te uiten en functioneel te maken door daar goed mee om te gaan. Deze benadering is bij veel soorten conflicten toepasbaar en beoogt ook een zekere empowerment van partijen te bereiken. Oplossingen die met deze benadering worden bereikt zullen doorgaans zeer duurzaam zijn, omdat ze volledig door partijen zelf zijn gecreëerd.

Net als bij de faciliterende benadering heeft een te sterke non-directieve opstelling van de mediator hier ook zijn beperkingen. Wil men partijen lessen leren in conflicthantering, dan zal de ene partij meer sturend bij de hand genomen moeten worden dan de ander. Ook bij te grote machtsverschillen tussen partijen kan deze niet directieve benadering tekort schieten in het creëren van voldoende machtsbalans tijdens de Mediation.

 

29. Wat is oplossingsgerichte Mediation?

 

Oplossingsgerichte mediation [h] richt zich niet op het conflict, maar vraagt: wat wilt u voor het conflict in de plaats? Wat gaat er al goed en wat werkt wél? De focus ligt op het bereiken van de gewenste situatie in de toekomst. Cliënten worden als competent gezien om hun gezamenlijke doel te formuleren en die oplossingen te bedenken en uit te voeren die dit doel dichterbij brengen. De expertise van de oplossingsgerichte mediator ligt in het stellen van de juiste oplossingsgerichte vragen. Daar waar cliënten gestuurd zijn of vinden dat de ander schuld heeft aan het conflict en moet veranderen, heeft de oplossingsgerichte mediator de expertise om te motiveren om te komen tot verandering van opstelling en gedrag.
Het concept en de methodiek van oplossingsgerichte Mediation, alsook de houding van de oplossingsgerichte mediator, verschilt wezenlijk van de andere vormen van Mediation. Met dit model is de sfeer positief en kan dat ook blijven. Het verkennen en uitdiepen van het conflict en het uiten van emoties worden (grotendeels) overbodig.

Het grootste probleem in deze benadering is de omschakeling die partijen moeten maken. Het conflict is de basis van het zoeken van een mediator en de oplossingsgerichte mediator laat het conflict bij wijze van spreken links liggen. Veel stromingen maken overigens gebruik van de oplossingsgerichte methodiek door zich vooral te richten op wat werkt en niet langer op wat niet heeft gewerkt voor partijen. Die methodiek selectief toepassen lijkt wat beter aan te sluiten op een brede groep van conflicteigenaars.

 

30. Wat is narratieve Mediation?

 

Deze benadering is vooral gericht op de verhalen die partijen vertellen over hun conflict. De narratieve mediator is sterk actief in het stellen van de juiste vragen om partijen zelf met een nieuw verhaal een nieuwe werkelijkheid te laten creëren, een verhaal waarin het probleem is opgelost en waarbij partijen zich ook weer positief naar elkaar gaan gedragen en desgewenst weer kunnen samenwerken. Deze benadering is sterk gericht op de relatie van partijen en minder op de inhoud van de voorliggende kwestie. Ook wordt de benadering vaak toegepast bij partijen uit verschillende culturen.

De benadering is gebaseerd op narratieve therapie en mediators die deze bendering volgen dienen dan ook goed thuis te zijn in de grondbeginselen van deze aanpak.

Er zijn nog relatief weinig mediators die zich expliciet toeleggen op deze benadering.

 

31. Wat is evaluatieve Mediation?

 

Bij evaluatieve Mediation gaat de mediator bewust met het proces en met de inhoud aan de slag. Dit is de enige benadering die expliciet maakt dat een mediator zich ook met de inhoud in laat. De praktijk laat echter zien dat ook faciliterende mediators soms verschillende suggesties doen voor bijvoorbeeld meerdere alternatieve oplossingen. Daarmee kunnen partijen hun blik verruimen en bewuster kiezen uit de gedane suggesties. Ook is het niet vreemd wanneer een mediator die in een bepaalde sector al meer dan honderd mediations heeft begeleid, uit eigen ervaring kan melden welke zaken in de praktijk wel of niet blijken te werken.

 

Binnen de beroepsgroep van mediators is het zelf doen van suggesties een punt van felle discussies.

Die discussies zijn gestoeld op drie belangrijke punten: evaluatieve Mediation in de Verenigde Staten, de rol van materiedeskundigheid van mediators en de verschillende gedragscodes voor mediators.

 

Verenigde Staten:

Bij evaluatieve Mediation in de VS wordt door de (advocaat-)mediator expliciet gestuurd op basis van diens inschatting wat juridisch bij een rechtbank als haalbaar wordt ingeschat. Met die inschatting stuurt de mediator partijen gericht bij het onderhandelen in de Mediation. Ook zijn de vrijheidsgraden van de mediator bij het onderhandelen veel ruimer dan in Europa. Deze rolopvatting is in Nederland onvoldoende te rijmen met het kernpunt van de autonomie van partijen. Discussie over het wel of niet toelaatbaar achten van inhoudelijke bemoeienis, lijkt in Nederland echter te vaak en teveel te worden bepaald door de Amerikaanse praktijk. In Nederland zijn sommige – en vooral de business en corporate mediators (zie vragen 32 en 33) vaak ook bewust met de inhoud bezig, en vaak ook op verzoek van partijen, maar nooit in een vorm waarbij de mediator uiteindelijk bepaalt wat partijen op enig moment ergens van moeten vinden, laat staan dat de mediator zelf een besluit neemt over de te verkiezen oplossing. Dat laatste is en blijft uitsluitend aan partijen.

 

Materiedeskundigheid

In 2012 is een boek van Martin Brink verschenen waarin de mogelijke meerwaarde van materiedeskundigheid van mediators is onderzocht. [i]  [j] Veel partijen kiezen graag een mediator die hun sector of werkveld en het daarin gebruikte jargon voldoende kent. Om de oplossing zo te kunnen formuleren in de vaststellingsovereenkomst, dat deze ook praktisch uitvoerbaar is, is ook voldoende materiekennis vereist bij de mediator. Tot slot selecteren steeds meer partijen hun mediator bewust op relevante kennis en ervaring. Wanneer die mediator vervolgens in een Mediation dergelijke kennis en ervaring niet inzet, of zelfs voor die kennis doorverwijst naar derden, ontstaat niet zelden teleurstelling en onbegrip bij partijen.

 

Gedragscodes

In deze discussie speelt ook een belangrijke rol dat veel mediators in Nederland oorspronkelijk vooral geschoold zijn in de faciliterende benadering en dat de gedragscode van het NMI (Nederlands Mediation Instituut) uitdrukkelijk meldt dat de mediator geen uitspraak mag doen over de kwestie. De gedragscode maakt helaas, ondanks een herziening van de tekst in 2011, niet erg helder wat precies moet worden verstaan onder geen uitspraak doen over de kwestie. [k]

Opvallend is daarbij te melden dat bijvoorbeeld de gedragscode van het IMI (International Mediation Institute ) te Brussel, helemaal niet rept over het wel of niet inzetten van materiedeskundigheid.

 

Zeker in het Nederlandse bedrijfsleven verwachten veel partijen een actieve rol van de mediator, zowel procesmatig als inhoudelijk. Wanneer zij voor Mediation kiezen om zelf actief aan een oplossing te kunnen werken, is het voor hen evident dat alleen partijen zowel individueel als gezamenlijk besluiten of en zo ja welke oplossing zij wensen te accepteren. Veel business mediators negeren daarbij het betreffende artikel in de NMI-gedragscode of hanteren zelf een aangepaste bemiddelingsovereenkomst waarin is toegevoegd dat ook de mediator actief voorstellen mag inbrengen, zonder dat daarbij de partijautonomie ook maar enigszins wordt aangetast.

 

32. Wat is business Mediation?

 

Business Mediation is als begrip nog niet geheel ingeburgerd in Nederland en betreft mediation in het bedrijfsleven en is vooral gericht op conflicten in of tussen organisaties of ondernemingen.

 

33. Wat is corporate Mediation?

 

Corporate Mediation is als begrip nog niet geheel ingeburgerd in Nederland en betreft Mediation bij conflicten in de top van organisaties of ondernemingen. Denk aan conflicten tussen vennoten, directieleden of tussen directie en raad van toezicht of raad van commissarissen of bijvoorbeeld in maatschappen.

 

34. Wat is forensische Mediation?

 

Forensische Mediation is een verwarrende term. Het betreft een deskundigenonderzoek dat in opdracht van een rechter door een forensisch mediator wordt uitgevoerd en waarbij mediationtechnieken worden gebruikt.  Het is een procesmethode die onderzoek en Mediation combineert, met het doel enerzijds de rechter in het kader van het deskundigenbericht de informatie te verschaffen die nodig is om de gerechtelijke beslissing te geven en anderzijds in rechte partijen alsnog de gelegenheid biedt zelf tot (deel)oplossing van hun geschil te komen. De methode is tot heden toegepast in gezag- en omgangszaken, en in complexe financiële zaken die voortkomen uit een (echt)scheiding. De verwarring met andere vormen van Mediation zit hem in het feit dat de forensisch mediator met het deskundigenbericht juist wel geacht wordt een oordeel te vellen over de voorliggende kwestie of onderdelen daarvan, terwijl dat in Mediation niet is toegestaan.

 

35. Wat bepaalt de kwaliteit van de mediator?

 

In alle erkende mediationopleidingen wordt voldoende aandacht besteed aan de kernwaarden van Mediation, de inrichting van het mediationproces (inclusief de onderhandelingsfase) en vooral aan gespreksvaardigheden en interventietechnieken die in elke fase van het proces noodzakelijk kunnen zijn. De kwaliteit van de mediator wordt dan ook voor een heel groot deel bepaald door die gespreksvaardigheden, vaardigheden die vaak al royaal tijdens de loopbaan kunnen zijn ontwikkeld voordat een mediationopleiding is gevolgd.

 

Een jonge mediator met affiniteit voor het omgaan met mensen en een zeer uitgebreide opleiding in Mediation en conflictmanagement kan net zo goed een uitstekend mediator zijn als iemand met dertig jaar ervaring in gespreksvoering met een korte mediationlopleiding van slechts enkele weken.

Verder is het inzake kwaliteit vooral van belang om te beoordelen welk type persoonlijkheid van de mediator het beste past bij zowel de partijen als het type conflict waarvoor een mediator wordt gezocht.

 

Er bestaat vooral veel discussie in de beroepsgroep over of en zo ja hoe de kwaliteit van een mediator het beste kan worden gemeten. Er bestaan assessments waarbij vaardigheden van mediators met een  gestructureerd en wetenschappelijk onderbouwd instrument worden gemeten. In sommige gevallen leidt dit tot certificering. De gemiddelde waardering van klanten van mediators is hoog, het percentage geslaagde mediations in Nederland is ook hoog en het percentage mediators dat voor het assessment slaagt ligt echter ruim onder de 50%. Dat roept tot op dit moment in deze kwaliteitsdiscussie veel meer vragen op dan dat het antwoorden geeft.

 

In 2008 leert een onderzoek onder mediators in de Verenigde Staten, dat daar de ervaring en vooral reputatie in het beroep dat naast of voor het beroep van mediator is opgedaan, bepalend zijn voor het succes van de mediator.  Een tekort aan ervaring en reputatie bleek een forse toetredingsdrempel voor mediators tot de private markt van mediations.[l]

 

36. Wie toets in Nederland de kwaliteit van mediators?

 

Hier is onderscheid noodzakelijk tussen de toetredingseisen en onderhoudseisen voor mediators. Zowel het NMI (www.nmi-mediation.nl) als het ADR-register (www.adr-register.com/nl) kennen een vaardighedentoets en een kennistoets voor toetreding. Verder zijn er onderhoudseisen in termen van het uitvoeren van een minimaal aantal mediations per jaar, permanente educatie en het NMI kent nog een periodieke peer review.

Een eerder door het NMI geboden mogelijkheid tot certificatie (via DNV: Det Norske Veritas) is inmiddels opgeheven.

Het aantal NMI- en ADR-register mediators is ten opzichte van het totaal aantal mediators beperkt. Gegeven het feit dat veel mediators in geen enkel register staan ingeschreven en zich soms zelfs bewust  hebben laten uitschrijven en toch al jaren een bloeiende praktijk voeren, is het te simpel om te zeggen dat uitsluitend registermediators aan te bevelen zijn. Het omgekeerde is overigens ook niet terecht, ingeschreven staan bij het NMI of ADR is ook geen absolute garantie voor kwaliteit.

Op dit moment is het nog onduidelijk welke eisen gesteld gaan worden aan mediators die opgenomen wensen te worden tot het voorgenomen wettelijke register van mediators.

Referenties over concrete positieve ervaringen met een mediator van personen die partijen kennen en waarvan de waarde van dat oordeel dus ook kan worden ingeschat, lijkt nog de meest zekere selectiemethode te zijn.

 

37. Bestaan er ook kwaliteitslabels of keurmerken voor mediators?

 

Op dit moment zijn de belangrijkste keurmerken voor mediators: NMI en ADR en voor echtscheidingen  ook vFAS. Gelet op het beperkte aantal mediations dat voor het voeren van die keurmerken of labels vereist worden per jaar en het veel grotere aantal mediations dat door sommige niet register-mediators jaarlijks wordt uitgevoerd, kan nog maar een relatief bescheiden waarde aan die labels worden toegekend.

 

38. Hoeveel mediators telt Nederland op dit moment?

 

Een ruwe schatting levert een al snel een getal op tussen 10.000 en 15.000 mediators op. Een groot deel daarvan zal niet, niet meer of slechts incidenteel actief zijn, en veel mediators doen af en toe een Mediation naast andere werkzaamheden. Hoewel het getal niet bekend is, is wel duidelijk dat maar een beperkt aantal mediators in voltijd mediator is. Aangezien het leeuwendeel van de mediations bestaat uit echtscheidingen en arbeidszaken, zullen de meeste fulltime mediators ook geheel of grotendeels actief zijn binnen deze twee aandachtsgebieden.

 

39. Is het verstandig om met een mediator te bespreken of een kwestie geschikt is voor Mediation, voordat ik als partij definitief besluit om voor Mediation te kiezen?

 

Het antwoord is ja. Het is wel zo dat een professionele mediator direct dient vast te stellen of een kwestie zich leent voor Mediation en tevens moet vaststellen of de kwestie en de partijen voldoende aansluiten bij zijn of haar kennis en ervaring.

 

40. Hoe kan ik het beste een bij mij en mijn conflict passende mediator vinden?

40.1 Voor welk type conflict zoekt u een mediator?

Mediators zijn meestal gespecialiseerd in een of meer aandachtgebieden, zoals echtscheiding, buurtbemiddeling, ontslagzaken, zakelijke conflicten, bestuursrechtelijke zaken en dergelijke. Maak dus een eerste selectie op aandachtsgebied. Dat kan bij diverse landelijke, regionale en sectorale mediatorsverenigingen. Doorgaans zoeken partijen een mediator die geografisch in de buurt woont en werkt. Kies dan na de selectie op aandachtsgebied uw regio.

40.2. U zoekt specifiek naar een mediator uit uw regio

Normaal gesproken moet u in uw regio een geschikte mediator kunnen vinden. Alleen wanneer zeer specifieke kennis en ervaring is vereist, kan het nodig zijn om landelijk te zoeken.

40.3. Is inhoudelijke kennis (vaak ook materiekennis genoemd) van uw conflict gewenst of vereist?

Heel vaak is de eerste gedachte dat een mediator verstand moet hebben van het type conflict en de wereld waarin het conflict speelt, terwijl dat in een aantal gevallen niet nodig is en soms zelfs ongewenst is. Er zijn drie opties:

Materiekennis is ongewenst voor een onafhankelijke en onpartijdige bemiddeling.

Voldoende kennis van de sector en het daar gebruikte jargon bevordert een efficiënte bemiddeling.

Materiekennis is gewenst of zelfs noodzakelijk. Een ter zake kundige specialist is noodzakelijk als mediator, een mediator die zich louter op het proces richt voegt te weinig toe.

U vindt eventuele materiekennis bij het profiel van mediators op (hun) websites of die van verenigingen waarvan zij lid zijn.

40.4. Moet de gezochte mediator speciale vaardigheden hebben en of zoekt u een bepaald type persoonlijkheid?

Vragen de belangen die bij het conflict spelen, de aard van het conflict en of de betrokken partijen om een bepaald type mediator? Met andere woorden moet de mediator over bepaalde vaardigheden beschikken om partijen te kunnen helpen om het conflict op te lossen?

Een paar voorbeelden ter illustratie:

Het is erg belangrijk dat de relatie tussen de partijen wordt hersteld. Daarom zoek ik een zeer ervaren mediator die zowel empatisch is of juist met gezag en uitstraling boven de partijen kan staan

Ik zoek een mediator die kan omgaan met heftige emoties

Om het conflict te helpen oplossen is kennis en ervaring met cultuurverschillen van belang

Ik zoek een doorgewinterde onderhandelaar die creatief meedenkt in allerlei mogelijke oplossingen

Partijen voelen zich zeer gekwetst en de mediator moet empatisch zijn om eerst oud zeer te helpen opruimen, voordat partijen bereid zijn om met elkaar aan tafel te gaan.

Gelet op de karakters van betrokken partijen zoek ik een mediator die met natuurlijk gezag en overwicht partijen in beweging weet te brengen om vervolgens samen oplossingen te zoeken.

Eigenschappen, speciale ervaringen zoals weergegeven in bovenstaande voorbeelden kunt u vaak vinden bij het profiel van de kandidaten op (hun) websites.

40.5. Is de kans groot op een rechtszaak?

Hoe groter de kans bestaat dat er uiteindelijk toch een rechtszaak dreigt of komt, des te belangrijker is het dat op tijd voldoende juridische kennis en ervaring wordt ingeschakeld. Welke mogelijkheden zijn er zoal om juridische kennis in te schakelen?

Partijen kunnen zich individueel laten bijstaan door een juridisch adviseur of advocaat

U kunt kiezen voor een mediator die van huis uit jurist is

U kunt kiezen voor een mediator die ook voor de rechtbank (doorverwijzing) werkt, want dat vereist een zekere mate van juridische kennis

U kunt kiezen voor een advocaat/mediator

U kunt ook alert zijn dat op tijd door de mediator juridische kennis wordt ingeschakeld

U kunt ook zelf een advocaat in de arm nemen die achter de schermen als adviseur voor u optreedt.

40.6. Is veel mediation ervaring van belang?

U wilt tot slot uit de geselecteerde kandidaat mediators een keuze maken op basis van mediationervaring. Meestal kunt u een indicatie van ervaring aflezen aan een combinatie van factoren zoals:

jaar van opleiding

relevante ervaring en reputatie in een ander beroep

veel gevraagd specialisme

uitstraling onderneming (eigen pand, website, publicaties, etc),

werkt ook op doorverwijzing van overheden of de rechtbank

lidmaatschappen van beroepsorganisaties en landelijke en of regionale verenigingen van mediators

41. Hoe vind ik een geschikte mediator bij mij in de buurt??

Zie checklist bij vraag 40.

42. Wat is online –mediation?

Bij online-mediation communiceren partijen via hun computer. De applicatie levert een gestructureerde werkwijze op, doorgaans tijdwinst en lagere kosten en partijen hoeven niet fysiek in dezelfde ruimte te zijn, wat reiskosten scheelt maar vooral belangrijk is als partijen niet meer fysiek in elkaars nabijheid willen verblijven. In 2009 is een proef met online-mediation door de Raad van de Rechtsbijstand positief geëvalueerd.  Het grootste voordeel van online-mediation is dat het een snelle en goedkope aanpak is voor standaard zaken waarbij weinig of geen emoties spelen en juist voor zaken die zodanig geëscaleerd zijn, dat partijen niet langer in elkaars nabijheid kunnen of willen zijn. De grote keerzijde blijft het gemis aan fysieke nabijheid, waardoor veel interventietechnieken van de mediator niet kunnen worden toegepast en moeilijk of niet kan worden vastgesteld of zaken onvermeld blijven die voor een duurzame oplossing juist wel op tafel moeten komen.

43. Kan ik de andere partij(en) gewoon vertellen dat ik een geschikte mediator heb gevonden?

 

In principe is dat mogelijk, maar dan wel in de vorm van een voorstel aan de andere partij(en). Zij moeten immers ook nog kunnen beoordelen of deze mediator in hun ogen geschikt is en of deze neutraal en onafhankelijk kan optreden. Indien mogelijk stemmen partijen vooraf af over het profiel van de te selecteren mediator. Zie ook vraag 40.

 

44. Ons conflict is zodanig geëscaleerd dat wij als partijen niet meer samen aan een tafel kunnen of willen plaatsnemen. Is Mediation dan nog wel mogelijk?

 

Vooral de wens van betrokken partijen om alsnog tot een oplossing te komen zal bepalend zijn of Mediation zinvol is. Hoe sterker het conflict is geëscaleerd, des te minder partijen doorgaans bereid zijn om nog gezamenlijk of pendelend (vraag 75) of eventueel via online-mediation (vraag 42) naar een oplossing te zoeken. Het is echter altijd mogelijk om met een mediator te kijken wat wel of niet meer mogelijk is. Soms kan de zaak al dusdanig geëscaleerd zijn, dat partijen alleen nog maar uit zijn op elkaar zoveel mogelijk te beschadigen. In dat geval is Mediation niet zinvol.

 

45. Wij raken als partijen wederzijds zo snel geïrriteerd dat praten nauwelijks meer mogelijk is. Is het dan niet beter om een rechter, arbiter of bindend adviseur een uitspraak te laten doen?

 

Er zijn diverse mogelijkheden om juist bij heftige emoties in een mediation aan de slag te gaan, of om te proberen op afstand van elkaar (pendelen zie vraag 75 of via online-mediation zie vraag 42)) tot een vergelijk te komen. Mocht dat niet mogelijk blijken dan kan altijd en al of niet gezamenlijk met de mediator naar een alternatieve methode worden gezocht.

 

46. Wat is co-mediation?

 

Co-mediation is een Mediation die door twee mediators wordt begeleid. Er zijn twee hoofdvormen van co-mediation:

Co-mediation waarbij een tweede mediator participeert om praktijkervaring op te doen.

Co-mediation waarbij bewust en heel vaak ook op voorstel van de mediator(s) gekozen wordt voor het werken met twee mediators.  Zie voor de mogelijke taakverdeling vraag 47.

 

47. Wanneer is co-mediation aan te raden?

 

Het is aan te raden om co-mediation te overwegen in de volgende gevallen:

In situaties waarbij het uiterst lastig is voor één mediator om het proces optimaal te leiden. Denk aan een situatie met een groot aantal partijen rond de tafel, partijen met verschillende culturele achtergronden, partijen die niet allemaal dezelfde taal machtig zijn en in situaties waarbij naar verwachting grote spanningen tijdens het proces kunnen ontstaan. Het komt ook voor dat er behoefte is aan de een duo bestaande uit een vrouwelijke en een mannelijke mediator.

Het is in dergelijke situaties makkelijker om het mediationproces in goede banen te leiden met twee mediators die met elkaar een heldere taakverdeling afspreken.  Het wordt ook toegepast bij inhoudelijk complexe zaken en zeker als daar ook nog een groot aantal partijen bij betrokken is. Vaak wordt in die gevallen gekozen voor een mediator die primair het proces begeleidt en bewaakt en een mediator die zich meer op de inhoud concentreert.

 

48. Wat wordt bedoeld met interne Mediation?

 

Van interne Mediation is sprake wanneer een werknemer binnen een organisatie de taak heeft gekregen om als interne mediator op te treden bij conflicten binnen die organisatie en soms bij klachten van of conflicten met klanten of cliënten. Omdat deze mediator een gezagsrelatie heeft met de werkgever, voldoet de interne mediator niet aan de eisen van neutraliteit en onafhankelijkheid. Om dit probleem te ondervangen heeft het NMI (Nederlands Mediation Instituut) een statuut voor de interne mediator ontwikkeld[m]. Werkgever en de mediator-werknemer komen schriftelijk overeen dat zij dat (of een vergelijkbaar) statuut zullen naleven met het doel de neutraliteit van de interne mediator voldoende te borgen.

 

49. Kan een interne mediator wel onafhankelijk zijn?

 

Zie vraag 48.

 

50. Zijn bij een Mediation ook advocaten betrokken?

 

Veel mediators hebben een voorkeur voor een proces waaraan alleen partijen deelnemen. Het staat partijen echter altijd vrij om op enig moment een advocaat in de arm te nemen. Wanneer een partij dit wenst kan een advocaat vaak op de achtergrond betrokken zijn en kan ook bij een schorsing van de bijeenkomst bijvoorbeeld overleg plegen met deze partij.  Wanneer partijen behoefte hebben aan een eigen advocaat of al een advocaat raadplegen, komt het nogal eens voor dat de mediator voorstelt dat de advocaten ook direct deelnemen aan de gesprekken. Dat laatste omdat het proces dan veel efficiënter kan verlopen. Het is ook vrij gebruikelijk dat een concept vaststellingsovereenkomst op verzoek van de mediator aan een neutrale advocaat wordt voorgelegd om die overeenkomst bijvoorbeeld op de juridische uitvoerbaarheid en duurzaamheid te laten toetsen. De mediator kan partijen ook voorstellen dat zij zelf het concept voorleggen aan een eigen advocaat. In dat geval zullen de advocaten de overeenkomst niet alleen juridisch toetsen maar daarbij ook letten op de belangen van hun cliënten.

 

51. Als ik al een advocaat in de arm heb genomen kan die dan een rol spelen bij een Mediation?

 

Zie vraag 50.

 

52. Welke voor- of nadelen zijn verbonden aan de keuze van een advocaat-mediator?

 

Met Mediation kunnen veel zaken worden opgelost die niet juridisch kunnen worden opgelost.  Toch is er duidelijk ook een groot aantal zaken waar juridische expertise bij de mediator van betekenis kan zijn. Dat is bijvoorbeeld het geval wanneer juridische kennis van belang is om een oplossing juridisch verantwoord en praktisch uitvoerbaar in een vaststellingsovereenkomst vast te leggen. Voor dat laatste doel wordt de conceptovereenkomst vaak ook op voorstel van de mediator aan een advocaat voorgelegd en is een advocaat-mediator niet per se noodzakelijk, maar het proces kan met een advocaat-mediator wel efficiënter verlopen, omdat deze juridisch onmogelijke  zaken direct van tafel kan halen of voorkomt dat ze op tafel komen.

 

53. Wat is het verschil tussen schikken met eigen advocaten en met behulp van Mediation?

 

Een belangrijke overeenkomst is het doel om tot een schikking te komen. Advocaten zullen zich daarbij moeten laten leiden door de kansen op een goede oplossing van hun partij bij de gang naar de rechter. Verder zijn er vooral verschillen in vrijheidsgraden van het proces. De mediator heeft veel meer vrijheden dan advocaten (gelet op de respectievelijke gedragscodes) om het mediationproces vorm te geven en te leiden. Zo mogen advocaten niet rechtstreeks met de tegenpartij overleggen maar uitsluitend met diens advocaat. Mediation is altijd gericht op de belangen van partijen, partijen die ook van elkaars belangen op de hoogte worden gebracht in een Mediation en daar ook gericht mee aan de slag kunnen gaan om een passende schikking te realiseren. Bij een schikking met advocaten zal vaker sprake zijn van de klassieke onderhandelingsmethode  of een combinatie van die klassieke benadering en de Harvard methode in Mediations . Zie voor die benaderingen vraag 77.

 

54. Moet ik meewerken aan een Mediation als een rechter mij vraagt eerst Mediation te proberen?

 

Rechters maar ook overheden en publieke diensten kunnen voorstellen om te proberen een conflict eerst met behulp van Mediation op te lossen. Het is en blijft een voorstel om Mediation toe te passen. Eerst doorverwijzen naar Mediation gebeurt steeds vaker omdat veel conflicten juridisch niet of niet goed oplosbaar zijn en het wordt tevens toegepast om rechtbanken te ontlasten. Partijen hebben altijd de vrijheid om niet in te gaan op een verzoek eerst Mediation te proberen. Deelnemen aan een Mediation is op basis van vrijwilligheid, al zal zeker met het wettelijk verankeren van Mediation sprake zijn van het uitoefenen van enige drang richting Mediation.

 

55. Als ik als burger of ondernemer een meningsverschil heb met een overheid of publieke dienst en die overheid/dienst voorstelt om Mediation te proberen, mag ik dat dan weigeren als ik daar geen heil in zie?

 

Doorverwijzen naar Mediation geschiedt altijd op basis van vrijwilligheid. Zie ook vraag 54 en 56.

 

56. Verzwak ik mijn positie bij een rechtbank als de rechter verzoekt om eerst Mediation te proberen en ik daar niet aan mee wil werken?

 

In de praktijk komt het regelmatig voor dat de mediator de indruk heeft dat een partij die doorverwezen is naar Mediation wel instemt met Mediation, maar niet echt van plan is om met Mediation het voorliggende conflict ook daadwerkelijk op te lossen. Ook het deelnemen aan een Mediation na een doorverwijzing geschiedt op basis van vrijwilligheid. In principe mag een afwijzing dan ook geen invloed hebben op de positie van partijen  bij een rechtbank. Wanneer een partij niet mee wil werken, lijkt het wel aan te bevelen om dat richting de doorverwijzende instantie goed en duidelijk te beargumenteren.

 

57. Loop ik een risico als na doorverwijzing een Mediation toch niet lukt?

 

Na een mislukte Mediation zal afhankelijk van de situatie een alternatieve methode van geschiloplossing worden gekozen. Het is belangrijk vooraf te weten of de zaak na een mislukte Mediation vervolgens bij de rechter komt of dat arbitrage of bindend advies of een andere methode zal worden toegepast. Dat inzicht kan partijen namelijk helpen in te schatten of na een mislukte Mediation een betere uitkomst verwacht mag worden of dat toch de best haalbare oplossing met Mediation kan worden bereikt en partijen dus desnoods een nieuwe poging in een Mediation moeten wagen.

 

58. Wat kost een mediator?

 

De meeste mediators werken met een uurtarief als honorarium. Afhankelijk van ervaring, specialisme en de aandachtsgebieden waarin de mediator actief is, lopen die uurtarieven net als bijvoorbeeld in de advocatuur sterk uiteen.

 

59. Welke soorten kosten spelen een rol bij Mediation?

 

Naast het honorarium kan een mediator kosten in rekening brengen voor huur van vergaderruimte (in het geval dat die vergaderingen niet op het kantoor van de mediator plaatsvinden), reis- en soms verblijfkosten en voor het na overleg met partijen inhuren van deskundige derden.

 

60. Wie betaalt de kosten van de mediator?

 

Het uitgangspunt is dat partijen in gelijke mate de kosten delen van een Mediation. Het is partijen wel toegestaan onderling een andere verdeling van kosten overeen te komen. De verdeling van de kosten wordt opgenomen in de Mediation- of bemiddelingsovereenkomst die aan het begin van de Mediation door de mediator en de partijen wordt ondertekend.

 

61. Is no cure no pay of een vast bedrag (fixed fee) mogelijk bij Mediation?

 

De meeste mediators achten zich gebonden aan een van de geldende gedragscodes en of reglementen voor Mediation. Gelet op de daarin vereiste neutraliteit en onafhankelijkheid van de mediator, is no cure no pay niet toegestaan. Incidenteel wordt dit echter in de markt wel toegepast, maar dan door vrije ongebonden mediators. Hetzelfde geldt in principe voor een fixed fee. Wanneer een Mediation veel meer tijd kost dan gemiddeld of veel meer dan vooraf begroot, dan kan een overeengekomen fixed fee van invloed zijn op het werk van de mediator of in elk geval kan de schijn worden gewekt dat de mediator zich bij een langere doorlooptijd niet optimaal inzet vanwege die overeengekomen vaste vergoeding. De eerlijkheid gebied ook te vermelden dan een mediator die op uurbasis werkt en veel langer wil doorgaan dan de partijen zelf, het verwijt kan krijgen dat hij vooral doorgaat vanwege zijn eigen omzet.

 

62. Wat is een vaststellingsovereenkomst?

 

Zodra partijen in een Mediation een oplossing hebben bereikt, legt de mediator die oplossing vast in een vaststellingsovereenkomst. Het is de verantwoordelijkheid van de mediator om die zaken op te nemen die ertoe bijdragen dat de kans zo klein mogelijk is dat later interpretatieverschillen ontstaan tussen partijen over de bereikte oplossing en de beoogde gevolgen daarvan.

 

63. Mag ik een vaststellingsovereenkomst met een advocaat, fiscalist of andere adviseur bespreken, voordat ik onderteken?

 

Van de mediator wordt verwacht dat deze partijen de gelegenheid geeft om de vaststellingsovereenkomst aan een advocaat en of andere deskundigen voor te leggen voordat partijen deze overeenkomst tekenen. De mediator kan ook voorstellen om de overeenkomst aan een onafhankelijke deskundige voor te leggen. Het staat partijen vrij om daar wel of niet mee in te stemmen. Zie ook vraag 84 over besluiten nemen op basis van  informed consent.

 

64. Wat betekent een vaststellingsovereenkomst met een executoriale titel?

 

Wanneer een partij oordeelt dat de andere partij de in een vaststellingsovereenkomst opgenomen afspraken na een Mediation niet naleeft of niet nakomt, kan deze partij naar de rechter stappen. Wanneer een vaststellingsovereenkomst een executoriale titel heeft, kan een partij via een deurwaarder zonder tussenkomst van een rechter direct naleving van de overeenkomst vorderen.

 

65. Hoe kan de vaststellingsovereenkomst van een executoriale titel worden voorzien?

 

Dit kan door de vaststellingsovereenkomst te laten homologeren bij een notaris of door een executoriale titel te verkrijgen bij een rechtbank.

 

66. Waarom is de vaststellingsovereenkomst in principe niet vertrouwelijk?

 

Een vaststellingsovereenkomst valt in principe niet onder de in de mediationovereenkomst afgesproken vertrouwelijkheid of geheimhouding, omdat voor de naleving van de inhoud van de vaststellingsovereenkomst of voor het gebruik van die overeenkomst naar derden toe, de inhoud van die overeenkomst openbaar gemaakt moet kunnen worden.

In sommige gevallen kan de mediator in overleg met partijen besluiten om toch ook vertrouwelijke zaken in de vaststellingsovereenkomst op te nemen. Een van de redenen kan zijn om op die manier de kans op mogelijke interpretatieverschillen in de toekomst te verkleinen. In de vaststellingsovereenkomst wordt dan ook opgenomen dat  de inhoud daarvan onder de afgesproken geheimhouding valt. In dat geval wordt doorgaans een beknopte tweede overeenkomst opgesteld en ondertekend, waarin uitsluitend die zaken staan vermeld die openbaar kunnen worden gemaakt.

 

67. Wanneer in de vaststellingsovereenkomst bewust toch vertrouwelijke zaken worden opgenomen, hoe kan die informatie dan vertrouwelijk blijven?

 

Soms is het aan te bevelen om in de overeenkomst een tekst  op te nemen over het ontstaan van het conflict en de wijze waarop partijen tot een oplossing zijn gekomen. Dat gebeurt vooral met het doel om mogelijke interpretatieverschillen in de toekomst te voorkomen. Het verhoogt de duurzaamheid van de oplossing. Als de voorkeur bestaat om die tekst of een deel daarvan vertrouwelijk te houden, dan wordt dat in de overeenkomst vermeld en wordt een tweede overeenkomst opgesteld en ondertekend waarin de bereikte oplossing zodanig staat vermeld dat dit document wel openbaar kan worden gemaakt.

 

68. Wat kan ik doen als de andere partij zich niet houdt aan de in de vaststellingsovereenkomst gemaakte afspraken?

 

Als er geen aanleiding is geweest om de vaststellingsovereenkomst van een executoriale titel te voorzien (vraag 64 en 65), wat overigens zeer gebruikelijk is, dan kan het niet naleven van de overeenkomst aan een rechter worden voorgelegd. In overleg met de andere partij(en) kan het niet naleven ook opnieuw aan een mediator of bijvoorbeeld aan een bindend adviseur worden voorgelegd. Veel mediators nemen een clausule op in de vaststellingsovereenkomst dat bij geschillen over de inhoud of naleving van de overeenkomst, opnieuw eerst Mediation wordt toegepast om te kijken of partijen tot een vergelijk kunnen komen.

 

69. Wat blijft er over van de afgesproken vertrouwelijkheid als een rechter een mediator als getuige kan oproepen?

 

Een advocaat heeft verschoningsrecht, wat betekent dat deze niet kan worden opgeroepen als getuige voor een rechtbank. Een dergelijk verschoningsrecht heeft de mediator op dit moment nog niet. Dat recht is wel voorzien voor mediators die worden opgenomen in het wettelijk register. Wetsvoorstellen daartoe zijn recent ter consultatie aan belanghebbenden en belangstellenden voorgelegd. In de toekomst zullen de mediators (en betrokkenen) buiten dat wettelijke register geen verschoningsrecht kennen. Tot nu toe hebben Nederlandse rechters meer waarde toegekend aan de overeengekomen geheimhouding dan de waarheidsvinding bij rechtszaken. Het is echter wel denkbaar dat waarheidsvinding voor rechters in bijzondere gevallen kan prevaleren boven de overeengekomen geheimhouding, maar ook in dat geval dient de mediator terughoudend te zijn in het verschaffen van informatie en dient deze uitsluitend die informatie te verstrekken waar de rechter uitdrukkelijk naar vraagt.

 

70. Wat kan ik doen als ik een klacht heb over een mediator?

 

Het is altijd aan te bevelen om een klacht eerst direct met de bewuste mediator te bespreken. Als dat overleg geen of onvoldoende oplossing biedt, dan moet de betreffende partij nagaan of de mediator is opgenomen in een register dat ook een klachtenprocedure kent. Is dat het geval dan kan volgens de geldende procedure een klacht worden ingediend. Is dat niet het geval dan zal afhankelijk van de aard en ernst van de klacht gekeken moeten worden wat met die klacht kan worden gedaan. Indien een partij vindt dat deze door verwijtbaar handelen of nalaten van de mediator schade heeft geleden, kan mogelijk een procedure bij de rechtbank worden gestart.

 

71. Bestaat er voor Mediation ook een geschillencommissie of een tuchtrechter?

 

Het ADR en het NMI kennen een klachtenprocedure en tuchtrecht. Procedures zijn te vinden op de websites van deze organisaties. Naar verwachting zal  ook voor in het wettelijk register opgenomen mediators een klacht- en tuchtrecht worden gerealiseerd. Daarover zijn op dit moment echter nog onvoldoende details bekend.

 

72. Moeten mediators voldoen aan een gedragscode?

 

Mediators die opgenomen zijn in een van de erkende registers dienen te voldoen aan de bijbehorende gedragscode. Van deze mediators wordt geëist dat zij voor aanvang van een Mediation informatie ter beschikking stellen aan partijen over de reglementen en gedragscodes die van toepassing zijn. Mediators dienen ook na te gaan of partijen kennis hebben genomen van de inhoud van betreffende documenten. Sommige mediators die niet opgenomen zijn of willen zijn in een van de bestaande registers, volgen soms vrijwillig een van de bestaande gedragscodes. Dat laatste betekent in de praktijk dan niet meer dan een inspanningsverplichting om die code ook daadwerkelijk te volgen en daar kunnen doorgaans door partijen geen rechten aan worden ontleend.

 

73. Waar kan ik die gedragscode voor mediators vinden?

 

Enkele gangbare codes zijn te vinden op www.nmi-mediation.nl, adr-register.com/nl en www.imimediation.org

 

74. Ik heb met de andere partij een mediator geselecteerd op basis van diens kennis en ervaring. Wat heb ik daaraan als de gedragscode van deze mediator eist dat mediators zich niet uitlaten over de inhoud of juridische aspecten van de kwestie die ons verdeeld houdt?

 

Veel mediators zijn opgeleid vanuit de benadering van faciliterende Mediation, waarbij de mediator sterk gericht is op het proces en zich niet inlaat met de inhoud of mogelijke juridische posities van partijen bij het voorliggende conflict. Bij de meeste benaderingen van Mediation (zie vraag 26 t/m 33) zal de mediator zich niet bezig houden met de inhoud van het voorgelegde conflict.

Vooral met de toenemende specialisatie van mediators verwachten partijen van de geselecteerde mediator echter steeds vaker dat deze desgewenst zijn kennis en ervaring ook inbrengt om partijen te helpen om tot een duurzame en in de praktijk uitvoerbare oplossing te komen. Het wordt in de praktijk soms als zeer storend ervaren, wanneer een mediator over de voor de Mediation gewenste kennis of ervaring beschikt en deze partijen voor die kennis toch doorverwijst naar derden, wat bovendien ook nog tot extra kosten leidt.

Dit is een van de redenen waarom vooral in het bedrijfsleven Mediation soms als een te soft instrument wordt ervaren.

Naast de mediators die zuiver in de leer (lees: conform hun gedragscode) opereren, zijn er ook veel mediators die de code(s) op dit punt ruimhartig of flexibel interpreteren en zelf wel degelijk informatie verschaffen en zelf ook concrete voorstellen doen. Een laatste groep mediators is omwille van dit punt in de (NMI-)gedragscode bewust uit dit register gestapt en vermeldt in de door hun gebruikte Mediation- of bemiddelingsovereenkomst uitdrukkelijk de mogelijkheid dat zij zelf al hun kennis en ervaring in kunnen zetten en ook net als de partijen voorstellen mogen doen. Een belangrijke voorwaarde wordt daarbij wel gesteld en die luidt: uitsluitend partijen nemen het besluit of zij met een bepaalde oplossing willen instemmen of niet.[n] Overigens is het verrassend dat het wel of niet mogen doen van een inhoudelijke of juridische uitspraak over de kwestie in de internationale gedragscode van het IMI te Brussel ontbreekt. In alle codes is de partijautonomie als een van de kernwaardes van Mediation opgenomen en de discussie lijkt gerechtvaardigd of het dan nog zinnig is de vrijheidsgraden voor het doen van voorstellen van mediators te beperken.  In de faciliterende en transformatieve benaderingen van Mediation, zal van die vrijheidsgraden geen gebruik worden gemaakt, zodat ook in die benaderingen bij een ruimere code geen probleem ontstaat.

 

75. Wat is pendelen bij een Mediation?

 

Pendelmediation wordt als term gebruikt wanneer partijen niet fysiek in dezelfde ruimte of zelfs op dezelfde locatie aanwezig zijn en de mediator fysiek of elektronisch tussen partijen pendelt. Een reden voor dit pendelen kan zijn dat partijen met elkaar niet aan dezelfde tafel kunnen of willen plaatsnemen. Soms wordt pendelen ook bewust door de mediator voorgesteld in de onderhandelingsfase van de Mediation. Partijen zitten in aparte ruimtes in hetzelfde gebouw en de mediator pendelt met verschillende voorstellen en kan elke partij, desgewenst ook vertrouwelijk, polsen wat wel en niet haalbaar wordt geacht.

Ook wanneer partijen snel emotioneel op elkaar reageren, die emoties in eerdere fasen voldoende aan de orde zijn geweest maar die emoties het verdere verloop van het proces toch te sterk kunnen verstoren, kan pendelen worden voorgesteld.

 

76. Wat wordt bedoeld met caucus in een Mediation?

 

In caucus gaan wil zeggen dat de mediator of partijen zelf voorstellen dat de mediator korte tijd en al of niet vertrouwelijk met een individuele partij overlegt.

In de praktijk zijn er mediators die bewust uitsluitend plenaire bijeenkomsten met partijen hebben, mediators die incidenteel in caucus gaan en mediators die bijvoorbeeld heel bewust altijd starten met individuele gesprekken met elke partij. Partijen kiezen daarbij zelf wie in welke volgorde individueel met de mediator spreekt. De mediators die bij de start standaard individueel met partijen spreekt, kiest hier doorgaans voor zodat partijen alle emoties en irritaties direct op tafel kunnen brengen en zich niet hoeven in te houden vanwege de aanwezigheid van de andere partij(en). Deze aanpak bevordert dat onderliggende emoties in een vroeg stadium aan de orde komen. Het is de expertise van de mediator om deze onderliggende zaken verantwoord op tafel te brengen of door partijen te laten brengen in het daarop volgende plenaire gesprek.

 

77. Wat is het verschil tussen klassiek onderhandelen en onderhandelen in een Mediation?

 

Klassiek onderhandelen is in veel culturen de meest gangbare wijze van onderhandelen en daaronder wordt doorgaans verstaan de wijze waarop bijvoorbeeld een toerist op vakantie in het buitenland een souvenir koopt op een markt. Koper en verkoper noemen steeds een prijs totdat een van beide het bod van de ander accepteert. Elke prijs die een van beide partijen noemt, kan direct door de ander worden geaccepteerd en is dan ook direct bindend. Bij de klassieke methode weten koper en verkoper van elkaar niet tot welke uiterste prijs ieder van hen bereid zou zijn geweest nog net over te gaan tot koop dan wel verkoop. Er wordt ook in deze klassieke methode van een winwin-situatie gesproken, omdat beide partijen ten opzichte van hun eerste bod water in de wijn hebben gedaan en elkaar in meerdere of mindere mate tegemoet zijn gekomen.

De methode van onderhandelen bij een Mediation is gebaseerd op het Harvard Negotiation Project aan Harvard Law School in de Verenigde Staten dat stamt uit begin jaren tachtig uit de vorige eeuw. [o]

Bij deze methode stimuleert de mediator partijen om open te zijn over hun standpunten en zienswijzen en probeert met partijen samen inzicht te krijgen in de wederzijdse belangen van partijen. Vervolgens worden diverse oplossingen ontworpen en vervolgens beoordeeld op de mate waarin die oplossingen tegemoet komen aan de belangen van de deelnemende partijen. Geen van de voorstellen is bindend totdat partijen – het totaal overziende – zover zijn om met een bepaalde oplossing akkoord te gaan. Met deze methode kan, uitgaande van de werkelijke belangen van partijen, gezocht worden naar het best mogelijke resultaat voor alle partijen. Zie ook vraag 78.

 

78. Zijn er onderhandelingstechnieken die kunnen helpen om een voor alle partijen zo eerlijk mogelijke uitkomst te bereiken?

 

De Harvard aanpak zoals beschreven bij vraag 77 is een aanpak die in elk geval zoveel mogelijk rekening houdt met de belangen van partijen en die in alle erkende opleidingen voor mediators wordt aangeleerd. De garantie dat alle partijen volledige openheid van zaken geven over hun werkelijke belangen is er natuurlijk niet, maar de spelregels die zijn  opgenomen in de mediationovereenkomst, verlagen de drempel om zo open mogelijk te kunnen zijn. Mediators weten uit ervaring dat de klassieke onderhandelingsmethode bij erg veel mensen bekend is en vaak ook vrijwel automatisch wordt toegepast. Mediators moeten dan ook vaak bewust partijen aansporen om de klassieke onderhandelingstactiek los te laten en openheid te geven over zaken die zij in de klassieke aanpak juist voor zich plegen te houden. Een voorbeeld: een echtpaar moet vanwege hun scheiding  het huis verkopen. Het echtpaar zal die scheiding normaal niet melden, om te voorkomen dat een potentiële koper daar misbruikt van maakt in de onderhandelingen. Door wel duidelijk te maken waarom het echtpaar het huis snel maar voor een faire prijs wenst te verkopen, kunnen kopers nagaan of en in welke mate zij aan die beide belangen tegemoet kunnen of willen komen.

 

Er zijn nog aanvullende mogelijkheden die soms kunnen worden toegepast om een eerlijke oplossing te bereiken. Stel een vennoot in een onderneming wenst zijn aandelen aan zijn zakenpartner te verkopen. De afspraak die dan vooraf kan worden gemaakt is dat de prijs waarvoor de kopende vennoot wenst te kopen dezelfde prijs is als waarvoor de verkopende vennoot ook de aandelen van zijn compagnon mag overnemen. Dat garandeert een eerlijke prijsvorming. Andere varianten hierop kom je meer tegen bij vormen van arbitrage. Zie vraag 80 en 81.

 

79. Wat is med-arb?

 

Med-arb is een aanpak waarbij met Mediation wordt gestart en indien met Mediation geen bevredigende oplossing kan worden bereikt, volgt automatisch arbitrage, waarvan de spelregels ook vooraf zijn vastgelegd. Deze vorm komt in Nederland nog maar weinig voor, maar is een antwoord op het nadeel van Mediation dat er geen garantie is voor een oplossing. Med-Arb leidt in elk geval of tot een oplossing uit Mediation of een bindend advies in de daarop volgende arbitrage. Er zijn vele vormen denkbaar van afspraken die daarbij vooraf kunnen of moeten worden gemaakt. De praktijk moet nog uitwijzen welke soort afspraken daarbij vooraf het beste kunnen worden gemaakt.

 

80. Hoe werkt Day Ball arbitrage?

 

Deze onderhandelingsmethode komt voort uit salarisonderhandelingen van sterspelers met geïnteresseerde clubs in het Amerikaanse Base Ball. Nadat de arbiter of bindend adviseur zich heeft verdiept in de casus en partijen heeft gehoord, doen partijen (club en speler) bij day ball ieder een finaal voorstel. De arbiter kiest vervolgens uit die twee voorstellen het voorstel dat hij of zij het meest gerechtvaardigd vindt. Omdat de arbiter uit een van de voorstellen van de partijen moet kiezen, zijn partijen wel verplicht om een redelijk en marktconform bod te doen. Zie een vergelijkbare variant bij vraag 81. Deze aanpak is soms bruikbaar bij med-arb (zie vraag 79).

 

81. Wat is Night Ball arbitrage?

 

Deze onderhandelingsmethode komt voort uit salarisonderhandelingen van sterspelers met geïnteresseerde clubs in het Amerikaanse Base Ball. Nadat de arbiter of bindend adviseur zich heeft verdiept in de casus en partijen heeft gehoord, doen partijen (club en speler) en de arbiter of bindend adviseur bij Night  Ball alle drie een finaal voorstel in een gesloten envelop. De enveloppen worden vervolgens plenair geopend door de arbiter en het bedrag van de partij dat rekenkundig het dichtst bij dat van de arbiter ligt wordt het winnende bod. Hiermee zijn partijen verplicht een redelijk en marktconform bod te doen. Zie een vergelijkbare variant bij vraag 80. Deze aanpak is soms bruikbaar bij med-arb (zie vraag 79).

 

82. Wat is precies het verschil tussen standpunten, zienswijzen en belangen van partijen in een Mediation?

 

Bij een Mediation is het zaak om standpunten, zienswijzen en belangen goed van elkaar te onderscheiden. Klassiek worden standpunten ingenomen en wordt op basis van die standpunten onderhandeld. Bij Mediation wordt op basis van belangen onderhandeld.

Voorbeeld: een leverancier van bouwmaterialen heeft een contract met een inkoopcombinatie van aannemers.

Standpunt inkoopcombinatie: ik kan elders veel goedkoper inkopen en vind dat ik dat ook moet kunnen in deze crisistijd. Standpunt leverancier: het contract moet gewoon worden nagekomen.

Zienswijze inkoopcombinatie: het contract met de leverancier stamt uit een tijd die inmiddels drastisch is gewijzigd. De leverancier kan bij dergelijke veranderingen in de markt nakoming van dit oude contract niet langer van ons vragen. Zienswijze leverancier: contract is contract. Welke zekerheden heb je als ondernemer nog, als een contract zomaar plotseling opzij kan worden geschoven?

Belang inkoopcombinatie: voorkomen dat de inkoopcombinatie failliet gaat en dat de aangesloten aannemers individueel nog veel duurder uit zijn en sommigen wellicht ook failliet gaan. Belang leverancier: voorkomen dat het bedrijf door forse terugval in omzet in financiële problemen komt.

De inkoopcombinatie kan in een Mediation met de leverancier gaan onderzoeken of een nieuw contract denkbaar is, waarbij meer wordt ingekocht door de combinatie maar tegen aantrekkelijker tarieven en condities, op een wijze die ook recht doet aan de belangen van de leverancier, bijvoorbeeld door te zorgen dat de leverancier over het totaal dezelfde marge maakt als bij toepassing van het oude contract.

 

83. Waarom zijn belangen van partijen zo belangrijk in een Mediation?

 

In Mediation wordt onderhandelt op basis van de werkelijke belangen. Standpunten worden doorgaans heel zwart wit ingenomen. Als partijen dan een compromis bereiken is het toch de vraag of zij daar echt mee geholpen zijn. Door te kijken naar de echte belangen, vaak de onderliggende echte zorgen van partijen, zijn er doorgaans veel meer alternatieve oplossingen denkbaar om aan die wederzijdse belangen tegemoet te komen. Zie ook vraag 82.

 

84. Wat betekent informed consent[p]?

 

Zodra partijen een aanvaardbare oplossing denken te hebben gevonden, dient de mediator na te gaan of partijen daar willens en wetens toe gekomen zijn. Willens in de zin dat zij daar bij volle verstand en dus niet gedreven door angst, onmacht, schuldgevoel of bijvoorbeeld een psychische labiele toestand, toe zijn gekomen. Wetens in de zin dat partijen zich een weloverwogen en volledig beeld hebben kunnen vormen van hun mogelijkheden en onmogelijkheden ook ten aanzien van hun juridische positie. Dat laatste wordt niet altijd en soms bewust juist niet  beoordeeld door  de mediator zelf, maar de mediator dient partijen in de gelegenheid te stellen die positie door een deskundige derde te laten beoordelen. Deze benadering wordt informed consent genoemd. Dit is vooral van groot belang om er voor te zorgen dat partijen gezamenlijk tot een duurzame oplossing komen.

 

85. Welke rol speelt het NMI (Nederlands Mediation Instituut) in Nederland?

 

Het NMI is al jaren actief in het promoten van de toepassing van Mediation in Nederland maar vooral heeft dit onafhankelijke instituut bijgedragen tot het professionaliseren van Mediation. Accreditatie van opleidingen en opleidingsinstituten, het beoordelen van workshops en trainingen voor mediators, de introductie van klacht en tuchtrecht (het onafhankelijk tuchtrecht is ondergebracht bij de Stichting Tuchtrecht Mediation), een systematiek voor permanente educatie, een register met mediators en onder andere een systeem van peer review.

Bij de ontwikkeling van nieuwe beroepen is het gebruikelijk dat beroepsbeoefenaren zich verenigen en dat vanaf enig moment een onafhankelijk instituut wordt gecreëerd dat het kwaliteitsbeleid van de beroepsgroep uitvoert, toets en borgt. Bij Mediation is dit in omgekeerde volgorde tot stand gekomen. Eerst was er het NMI als onafhankelijk kwaliteitsinstituut [q]en pas later zijn er zowel landelijk als regionaal en sectoraal verenigingen van mediators opgericht voor belangenbehartiging van de beroepsgroep. Op dit moment is landelijk een federatief verband in ontwikkeling waarin de diverse landelijke verenigingen hun krachten gaan bundelen.

Met de komst van een wettelijk register voor mediators kan een en ander waarschijnlijk opnieuw wijzigen.

 

86. Waarom is de politiek bezig met wettelijke verankering van Mediation en een wettelijk register van mediators?

 

De implementatie van de Europese Mediationrichtlijn heeft tot gevolg dat elke EU-lidstaat een wettelijke regeling dient te treffen voor Mediation. In Nederland krijgt  Mediation binnenkort dan ook een wettelijke basis. In veel andere EU-landen gebeurde dit al eerder.
Een belangrijk element van de nieuwe regeling zal zijn dat de mediator en andere bij de Mediation betrokkenen een verschoningsrecht zullen krijgen. Dat betekent dat wanneer zij als getuige worden opgeroepen in een procedure, zij niet hoeven te getuigen over informatie die voortvloeit uit of verband houdt met de Mediation. Daarvoor is het wel noodzakelijk dat partijen in de betreffende Mediation schriftelijk geheimhouding hebben afgesproken. Naar het zich nu laat aanzien geldt dat verschoningsrecht echter uitsluitend voor mediators die opgenomen worden in het wettelijke register. Ook wordt wettelijk vastgelegd dat een eventueel lopende verjaringstermijn wordt gestuit door Mediation. Met deze bepalingen wordt Mediation verder verankerd als alternatieve vorm voor geschiloplossing.
De wetgever heeft er nadrukkelijk voor gekozen geen uitputtende regeling voor Mediation in het wetsvoorstel op te nemen om zo de ontwikkeling van Mediation maximale ruimte te geven. Over deze stelling verschillen de meningen aanzienlijk. Sommige organisaties zien in de voorstellen juist een veel te ver doorgeschoten overheidsbemoeienis, die tevens aanzet tot juridisering van conflicten, terwijl het tegenovergestelde juist bedoeld was.
Het wetsvoorstel is in behandeling in de Tweede Kamer. Inwerkingtreding wordt dit jaar (2013) verwacht.

 

87. Wat wordt bedoeld met partijen moeten voldoende mandaat hebben bij een Mediation?

 

Voor een efficiënte en effectieve procesgang is het van belang dat partijen volledig mandaat hebben om een besluit te kunnen nemen in een Mediation. Wanneer een of meer partijen eerst ruggespraak dienen te houden met derden, die het proces niet zelf hebben meegemaakt, kan dit tot vertraging maar ook tot andere problemen leiden. Om die reden wordt sterk aanbevolen om partijen of vertegenwoordigers van partijen aan tafel te hebben die zonder last en ruggespraak besluiten kunnen en mogen nemen.

 

88. Wat kan ik doen als een Mediation niet tot een oplossing leidt?

 

Er bestaan diverse alternatieve oplossingen. Samen met een advocaat kan geprobeerd worden met de andere partij (al of niet via zijn of haar advocaat) een schikking te treffen. Ook kan de kwestie vaak worden voorgelegd aan een rechter. Ook kan het wenselijk zijn om via arbitrage of een bindend adviseur tot een bindende uitspraak te komen. Bij al die opties is het zaak af te wegen welk belang ter discussie staat en welke opofferingen en kosten dat belang rechtvaardigen.

 

89. Wat is een mediationclausule?

 

Een mediationclausule is een bepaling in een overeenkomst die regelt met welke methode eventuele geschillen over die overeenkomst of de uitvoering daarvan, zullen worden aangepakt. De standaard clausule is de weg naar de rechtbank, maar steeds vaker wordt Mediation en soms arbitrage als geschillenclausule opgenomen in overeenkomsten.

 

90. Wat is de meerwaarde van plenaire gesprekken met alle partijen en de mediator?

 

Het grote voordeel is dat alle betrokkenen direct op hetzelfde moment de beschikbare informatie kunnen delen, inclusief bijvoorbeeld de reacties in lichaamstaal waarop dan ook direct gereageerd kan worden, zowel door partijen als de mediator.  Het proces is bij deze bijeenkomsten transparant, in tegenstelling tot individuele gesprekken (caucus zie vraag 76) waar partijen nooit precies van elkaar weten wat in die gesprekken met de mediator besproken is. Het nadeel van plenaire gesprekken is dat partijen zich soms toch gereserveerd (blijven) opstellen en niet het achterste van hun tong laten zien en ook proberen om eventuele emoties zolang en zoveel mogelijk te onderdrukken, terwijl het uiten van emoties en vervolgens toelichten waar die emoties door worden opgeroepen, zeer functioneel kan zijn in het proces.

 

91. Wat is de meerwaarde van individuele gesprekken tussen mediator en de partijen (caucus)?

 

Het grote voordeel van individuele gesprekken tussen de mediator en een partij (caucus zie vraag 76) is dat onderwerpen kunnen worden besproken die direct gevoeligheden kunnen opleveren in aanwezigheid van de andere partij(en). Ook is het nuttig om met deze gesprekken als mediator te beoordelen welke mogelijkheden er zijn om tot een oplossing te komen. Ook kunnen partijen desgewenst vertrouwelijk informatie met de mediator delen. Het nadeel kan zijn dat de andere partij(en) niet weet/weten wat er nu precies wel en niet besproken is in die gesprekken en daar kunnen partijen ook niet direct op reageren. Vaak zal de mediator de niet vertrouwelijke onderwerpen plenair kort melden, maar er blijft altijd de kans bestaan dat de andere partij dit niet of niet helemaal vertrouwt.

 

92. Is er een beroepsvereniging van mediators?

 

Er zijn diverse verenigingen van mediators. Enkele landelijke beroepsverenigingen, waarin respectievelijk mediators (Nederlandse Mediators vereniging NMv), psychologen-mediators (NIP sectie Mediation), vFAS voor advocaat-mediators in familierechtzaken en echtscheiding en de NVvMA, de Nederlandse Vereniging van Mediation Advocaten. Regionaal bestaan diverse verenigingen voor mediators en er zijn ook nog diverse sectorale mediatorsverenigingen. Een landelijke federatie met inbreng en vertegenwoordiging van landelijke verenigingen is in oprichting.

 

93. Waar kan ik informatie vinden over mediators en mediation?

 

Er zijn diverse sites waar informatie beschikbaar is. Enkele voorbeelden zijn:

www.nmi-mediation.nl

www.mediatorsvereniging.nl

www.verenigingfas.nl

www.nvvma.nl

www.mediatorsverenigingzuid.nl

 

Veel individuele mediators hebben tegenwoordig ook een website.

 

94. Wat betekent het wanneer mediators vermelden dat zij gecertificeerd zijn?

 

Het NMI heeft in het verleden ingezet op certificering van mediators en kende een aantal jaren geregistreerde en gecertificeerde mediators. Die tweedeling gaf veel discussie en met name binnen de beroepsgroep en sinds begin 2012 kent het NMI alleen nog NMI-registermediators.  Een aantal van de eerder gecertificeerde mediators gebruikt die titel echter nog steeds. Het ADR instituut certificeert mediators via de Lloyds organisatie, die internationaal bekend is met (ISO-)certificering van beroepen.

Er bestaat echter binnen de beroepsgroep nog steeds veel discussie over de meerwaarde van certificering. In dit beroep waar zoveel persoonlijke factoren een rol spelen, welke bij bepaalde partijen en type conflicten heel goed werken of juist niet, wordt aan de toevoegde waarde van persoonscertificering dan ook stevig getwijfeld.

 

95. Wat is het verschil tussen een NMI-registermediator en een ADR full certified mediator?

 

ADR geeft zelf aan dat hun eisen voor de ADR full certified mediatior iets zwaarder zijn dan die van de NMI-registermediator. Op een groot aantal factoren zijn de eisen echter vergelijkbaar. De toekomst zal moeten uitwijzen welke factoren ook door de markt als essentieel worden aangemerkt en of certificering een algemeen geaccepteerd kwaliteitsinstrument wordt.

 

96. Wat houdt peer review van mediators in?

 

Het NMI heeft recent peer review ingevoerd voor de NMI-registermediators in het kader van kwaliteitsbevordering. Op dit moment is nog niet heel duidelijk hoe deze kwaliteitsbevorderende maatregel zal worden beoordeeld. Ook in andere beroepsgroepen bestaat er discussie over het nut van deze methodiek.

 

97. Waar kan ik informatie vinden over het aantal uitgevoerde mediations van mediators en het slagingspercentage daarvan?

 

Deze belangrijke praktische meetgegevens zijn niet zomaar te raadplegen. Op dit moment is het de vrijheid van de mediator om deze gegevens wel of niet te publiceren. Ook bestaat er geen onafhankelijke bron om gepubliceerde cijfers te kunnen controleren.

 

98. Wat wordt bedoeld met de uitspraak dat Mediation helpt bij het déjuridiseren van conflicten?

 

Teveel zaken blijken niet of niet makkelijk juridisch oplosbaar te zijn en tegelijkertijd kunnen we zien dat partijen steeds vaker hun conflict voorleggen aan een rechter. Mediation is in die zin na een ontwikkeling van circa twintig jaar in Nederland een beproefde methode om conflicten onderling op te lossen. De gang naar de rechter wordt hier overigens niet mee afgesneden, maar die blijft open mocht Mediation toch geen resultaat opleveren.

 

99. Is het belangrijk dat een mediator een beroepsaansprakelijkheidsverzekering heeft gesloten?

 

In de vooraf te tekenen mediationovereenkomst wordt de aansprakelijkheid van de mediator behoorlijk beperkt. Een rechter kan echter altijd besluiten dat, in het geval een partij dankzij het handelen of nalaten van een mediator ernstige schade leidt, deze beperking van aansprakelijkheid terzijde wordt geschoven. Met een aansprakelijkheidsverzekering is de betreffende partij redelijk zeker van schadeloosstelling terwijl de mediator daar niet financieel door in problemen hoeft te komen. [r]

 

100. Welk risico loop ik als ik een mediator kies die geen beroepsaansprakelijkheidsverzekering heeft gesloten?

 

Omdat een mediator een begeleidende rol heeft en die rol ook is aangegeven in de vooraf te sluiten mediationovereenkomst, zal het xelden eenvoudig zijn om een mediator daadwerkelijk aansprakelijk te stellen. Mocht het gedrag van een mediator daar wel aanleiding toe zijn, dan is de kans op schadevergoeding groter in het geval een mediator een beroepsaansprakelijkheidsverzekering heeft gesloten. Sommige organisaties van mediators eisen ook dat hun leden een dergelijke verzekering hebben afgesloten.

 

Noten

[a] Europese Mediationrichtlijn, artikel 3.

[b] Brenninkmeijer, A.F.M., Bonenkamp, H.J., Oyen van, K, Prein, H.C.M., (4^e druk 2009) Handboek Mediation. Den Haag: Sdu Uitgevers, p. 6.

[c] Kalff, S., Uitslag, M. (2008) Het hoe en wat van Mediation. Utrecht, Hogeschool Utrecht HU Mediation, p. 14.

[d] Code of Professional Conduct of the International Mediation Institute (IMI) in Brussels.

[e] Het NMI is een stichting met een bestuur waarin verschillende beroepsorganisaties vertegenwoordigd zijn, maar heeft een onafhankelijke voorzitter en de meerderheid van de bestuursleden is ook onafhankelijk.

[f] Tanerijen 1952, p. 580-581.

[g] Boot, L, (2011) Coachende gespreksvoering (hoofdstuk Mediation pag. 210). Redactie Wim Donders. Den Haag: Boom/Lemma Uitgevers.

[h] Bannink, F, (2006) Oplossingsgerichte Mediation. Harcourt.

[i] Brink, M, (2012) (Business) Mediation en Materiedeskundigheid. Den Haag: Boom Juridische Uitgevers.

[j] Boot, L, Boekrecensie van (Business) Mediation en materiedeskundigheid. M. Brink. Nederlands-Vlaams Tijdschrift voor Mediation en Conflictmanagement jaargang 17 nummer 1, 2013.

[k] Boot, L, (2011) Een uitgesproken kwestie? Nederlands-Vlaams Tijdschrift voor Mediation en Conflictmanagement, jaargang 15 nummer 4.

[l] Velikonja, U, (2008) Making Peace and Money: Economic analysis of the market for mediators in private practice. Harvard Law School 2008.

[m] www.nmi-mediation.nl

[n] Zie noten i, j en k

[o] Fisher, R, Ury, W. (1983)  Succesvol onderhandelen . De ´Harvard Aanpak´. Utrecht: Veen Uitgevers.

[p] Brenninkmeijer, A.F.M.,Bonenkamp, H.J., Oyen van, K, Prein, H.C.M., (4^e druk 2009) Handboek Mediation. Den Haag: Sdu Uitgevers, p. 143.

[q] Het NMI is tot op dit moment een stichting met een in meerderheid onafhankelijk bestuur. Met de vorming van een federatie van landelijke beroepsverenigingen, krijgt ook het NMI een andere opzet en structuur, welke waarschijnlijk later in 2013 wordt ingevoerd.

[r] Boot, L, De Schepper, M. (2008). De beroepsaansprakelijkheid en het nieuwe NMI-reglement. Tijdschrift Conflicthantering jaargang 3 nummer 6.

Lees meer over mediation:

https://www.merlijngroep.nl/blog/mediationvaardigheden-in-de-adviespraktijk/